Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) Azerbaycan’da yaptığı 43’üncü Dünya Mirası Komitesi toplantısı öncesi yayınladığı raporda, çatışmada yıkıma uğrayan Diyarbakır Surları ile  Kültürel Peyzaj Alanı ilan edilen Hevsel Bahçeleri’nde incelemek yapmak istediğini belirtti. UNESCO’nun bu kararının ne anlama geldiğini Mimarlar Odası Diyarbakır Şubesi  Yönetim Kurulu Üyesi Herdem Doğrul değerlendirdi.  Heyetin yapacağı incelemeye kadar Dicle Vadisinde çalışma yapılmamasına dair uyarısı yapılan UNESCO raporunu eleştiren Doğrul, bu kararın geç alındığını söyledi. Doğrul, Mimarlar Odası olarak yaptıkları çalışmaları UNESCO heyetine sunacaklarını da kaydetti.

‘Verileri UNESCO ile paylaşmaya hazırız’

Doğrul,  Sur’un çatışmalar nedeniyle yüzde 50’sinin yok olduğunu ve bundan dolayı gelecek UNESCO heyetinin bağımsız bir heyet olmasının önem taşıdığına vurgu yaptı. Doğrul, Sur’da 87’si tescilli, 247’si tescile değer yapının yok edilmesi ve 25 bin insanın göç etmek zorunda kalmasından 4 yıl sonra UNESCO’nun inceleme talebinde bulunmasını kendilerinde buruk bir sevinç yarattığını belirtti. Sur’daki yapılara ilişkin envanter bilgisini paylaşan Doğrul, “Daha önce Sur’a ilişkin hazırlanmış envanterler var, çalışmalar var, haritada göründüğü gibi tescilli yapı var. Bu yapılar hangi mahallede hangi yerlerde bulunuyor, bunun hepsinin de bilgisi var” dedi.

‘Gelin mani olalım’

UNESCO’dan 4 yıl sonra gelen inceleme talebini, “Türkiye’yi zora sokmamak istemesinden kaynaklandığı” değerlendirmesinde bulunan Doğrul, UNESCO’nun Türkiye’den inceleme talep etmeden önce koruma listesine aldığı Sur’da inceleme yapması gerektiğini söyledi. UNESCO’nun şimdi talepte bulunmasını “çok gecikmiş bir durum” olarak niteleyen Doğrul, şöyle devam etti:

“Kararları bir kenara bırakalım. 4 yıldır UNESCO’nun bu meseleye dair bir söz söylediği yok. Uzun süredir yaşanan bütün gelişmelere karşı Avrupa Birliği’nin, Birleşmiş Milletler’in söylemleri hep ‘kaygı verici, endişe verici, endişeyle karşılıyoruz’ şeklindeydi. Biz de 4 yıldır onlara ‘endişelenmeyi bırakın gelin buna mani olalım’ diyoruz.”

‘Raporumuz dolaylı etki yaptı’

Doğrul, UNESCO’nun “Sur’un yok olmasına seyirci kaldığı”nı dile getirdi. Sadece Sur’a değil, çatışmalardan dolayı yok olan 6 ilçeye dair hazırladıkları raporu UNESCO’ya gönderdiklerini ifade eden Doğrul,  “UNESCO’nun Türkiye’den Sur’da inceleme yapma talebinde de bu raporun dolaylı etkisi oldu. Çünkü, bizim UNESCO’ya göndereceğimiz bir raporun doğrudan bir etkisi olmaz. Biz raporu ancak üye ülkelerin temsilcilerine gönderiyoruz. Bu konu tartışıldığında onların da bu mesele üzerine söyleyecek sözleri olacak ya da bir tavır alırlar.  İlgili heyetin buraya gelişi durumunda umuyoruz ki ortaklaşırız. Aktaracağımız çok bilgi var. 4 yıldır bu sahada bir fiili çalışıyoruz. Dolayısıyla,  orada süreci başından sonuna kadar aktaracak bilgimiz var” diye konuştu. (MA)