Eyüp Kaçar

Diyarbakır bir zamanlar, Müslüman ve Hristiyan belediye başkanları tarafından yönetildi.

Kırım Savaşı sonrasında Osmanlı’da ilk belediye teşkilatları ''Şehremaneti-Belediye'' adıyla 1853 yılında Kırım Savaşı sonrasında kuruldu. Diyarbakır Şehremaneti, yani belediyesi ise 1865 yılında kuruldu. Uzunca bir süre beldeler bu şehremanetleri tarafından yönetildi.

İKİ BELEDİYE BAŞKANLI ŞEHİR

Diyarbakır belediye olduğu 1865 yılında kent sadece sur içinden ibaretti. Çeşitli metinlerde, 1880’li yıllarda eski Diyarbakır Suriçi’nin doğu ve batı yakasının iki ayrı belediye tarafından yönetildiği ve bu şahsiyetlerden Müslüman olan Şehremini’nin yardımcısının Hıristiyan, Hıristiyan olan Şehremininin yardımcısının da Müslüman olduğu belirtilmektedir.

Diyarbekir 1882 tarihli salnamesinde Diyarbakır Belediye Başkanlığı görevini Abdüllatif Efendi yapmıştır. Başkan yardımcılığını da Ermeni Osib Efendi yaptı. Aynı dönemde Karabet ve Mıgırdiç Efendiler belediye meclis azası, Dr. Bedros Efendi de belediye başhekimidir. Bu yönetim şekli 1922 yılına kadar devam eder.

Ankara Hükümeti'nce 1922 yılında 278 sayılı belediye başkanlıklarıyla ilgili “Devairi Belediye Rüesa’sının Sureti İntihabına Dair Kanun” çıkarılır. Kanunla  Diyarbekir dâhil diğer tüm yerleşim yerlerinde Cumhuriyet rejiminin belediyeleri de kuruldu.

Türkiye’de ilk Büyükşehir Belediyeleri 1984 yılında,  İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 3 kentte kurulur. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ise 1993 yılında kurulmuştur.

Diyarbekir’in adı 1937 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle belediye meclis kararıyla Diyarbakır’a dönüştürülür.

Diyarbakır'da 1922 tarihinden bugüne kadar görev yapan belediye başkanları şunlar:

''Müftüzade Mantinci Hüseyin Efendi 1922-25

  Şeref Uluğ (Vekil)

  Nazım Önen (İki dönem)

  Adil Tigrel 1935-40

  Abdülkadir Cizrelioğlu 1940

  Vehbi Dabakoğlu (Vekil)

  M. Nuri Onur 1950-57

  Sezayi Demiray (Vekil)

  İhsan Koçak

  Namık Kemal Şentürk (Vali ve Başkan)

  Felat Cemiloğlu (Vekil)

  Nejat Cemiloğlu 1963-1973

  Okay Kalfagil 1973-77

  Mehdi Zana 1977-80

  Albay Feyyaz Üzümcü (Vekil-12 Eylül 1980) 1980-81

  Vali Yardımcısı Muhsin Akar (Vekil) 1981-84

  Nurettin Dilek 1984-87

  Mehmet Baydur (Önce vekil sonra atanarak asil) 1987-89

  Turgut Atalay 1989-94

Ahmet Bilgin 1994-99

  Feridun Çelik 1999-2004

  Osman Baydemir  2004-2014

  Gultan Kışanak - Fırat Anlı 2014-2016

  Cumali Atilla  (Vekil) 2016 - 2019

  Adnan Selçuk Mızraklı 2019 

  Hasan Basri Güzeloğlu (Vekil) 2019-2020

  Münir Karaloğlu (Vekil) 2020-05.2022

  Ali İhsan Su (Vekil) 05.2022-...

Diyarbakır Belediyesi, 504 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 28.12.1993 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi statüsüne dönüştürüldü. 1994-2004 arası alan büyüklüğü 26 bin hektar olan yüzölçümü, 2004 yılında yürürlüğe giren 5216 Sayılı Yasa ile yüzölçümü genişledi.12.11.2012 tarihli 6360 sayılı kanun ile  hizmet alanı il mülki sınırlarıdır.