ilk kez böyle geniş kapsamlı köylerimizi tanıyalım yazı dizisini başlattım. Bilgi toplamada hayli zorluk çektim. Diyarbakır ilimizin 10 bin yıllık tarih kokan Sesverenpınar (Hilar) Ergani'nin 8 Km. güneyindedir. Hoşot ovasının güneyindeki dağların eteğindedir. Köy etrafı yüksek kayalarla çevrili doğal bir kale görümündedir. Etrafında çok sayıda mağara vardır. Bu mağaralar resim ve kabartmalarla süslüdür yapma mağaralardır. Yapılan arkeolojik kazılarda Hilar Köyü dünyanın ilk yerleşik köyü olduğu anlaşılmıştır. Yine dünyada ilk olarak hayvanın evcilleştirildiği, ilk tarımın yapıldığı, ilk madenin işletildiği ve ilk camın eritildiği yer olarak biliniyor. Bu köy 25 hanedir. 150 - 200 nüfusu var. Tek derslik okulu 15 öğrencisi var. Sınırları doğusunda Boncuklu Köyü, batısında Yamaçlar(Yukarı Balahur), güneyinde Sökündüzü(Şeyhsiyar), kuzeyinde Yolköprü(kalhana). Hilar Köy Tarım Müzesi açılması için araştırma yapan bilim adamları birkaç kez Kültür Bakanlığı'na önerilerde bulunmuşlardır ne yazık ki bu istek şimdiye kadar gerçekleşmedi. Köy halkı yetkililere, bölge milletvekillerine sesleniyor lütfen tarihinize sahip çıkın. Köye gelip gidiyorlar adeta bir çıkarma gövde gösterisi icraata gelince sınıfta kalıyorlar. Köyün verimli tarlaları var. Tarım ambarı burasıdır. Boğaz çayı buradan geçer onun için bu köyün bir adı da Çayönü'dür. Kenarındaki tarlalarda sulu tarım yapılmaktadır. Bu köy tarım ve hayvancılıkla geçimlerini sağlıyorlar. Şimdi son yıllarda çok güzel şarap üzüm bağıda yetiştirilmiş. Çevrede şöyle bir rivayet anlatılır. 1293 harbinde Ruslara esir düşen birine sormuşlar Hilar'ı bilir misin? Evet demiş. Saban uçları (gîsın) demirden mi, altından mı? Adam şaşkınlıkla demirdendir demiş. Öyleyse üstünde yaşadıkları zenginliğin farkında değiller. Bu köyün sahip olduğu tarihi değerler müze olarak korunup turizmin hizmetine sunulursa Rusun dediği gibi zengin olunur. Hilar köyündeki harabe ve mağaraları bile ciltlerle kitap yazmaya değer. Buralarda Hitiler, Asurlar, Haldiler, Subarlar, Roma ve Bizanslar hüküm sürmüştür. Bu devirlerden kalan ve iranlı devletlere ait olan Kikan Kiyeksan ve Kayan harabeleri bütün azametiyle günümüze kadar gelmiş ama aradan asırlar geçmiş bir arpa boyu ilerleme yok. Köylerin yarısı da köylerden göçmüş sadece bu köy değil yaptığım araştırmalara göre bütün köylerimizde nüfusun yarısı yok, çeşitli il ve ilçelere göç etmişler. Genelde köylerde yaşlılar var. Hilar'da tarım müzesi yapılmadı. Milletvekilleri bu köye adeta çıkarma yapıyorlar. Her söyledikleri lafta kalıyor. Köy ziyaretimde bana adeta kılavuzluk eden ve çok yardımcı olan köy muhtarı Enüş Yorulmaz Bey'e ve bütün köy halkına konukseverlikleri için ayrıca teşekkür ederim. Başka bir köyümüzü ziyaret ederek o köyümüz hakkında aldığım bilgileri sizlerle paylaşacağız. 

Bu yazımı izin alınmadan kaynak gösterilerek yayınlanması yasaktır.

Tarihçe bölümü için yararlanılan kaynaklar:

1- islam Ansiklopedisi (D ve E maddeleri) Halil Yınanç'ın Diyarbakır hakkında incelemesi

2- Türk Ansiklopedisi (D maddesi) Sait Paşa'nın Miratül iber adlı tarih eseri

3- Basri Konyarın Diyarbakır tarihi

4- Şevket Baysanoğlu'nun bütün cepheleriyle Diyarbakır adlı eseri

5- Evliya Çelebi Seyahatnamesi

6- Mualla Yanmaz'ın Vakayı Name çevrisi Yerli Efsaneler ve Tarihi Harabeler

7- Şerafettin Güneli Bütün Yönleriyle Ergani kitabından

mustafauzulmez@hotmail.com