240 hane 1420 civarında nüfusu var. Ergani ilçesinin güneybatısında yer alan Kesentaş köyü ilçeye 15 KM. uzaklıkta olup Çermik ilçesi yolu üzerinde yer almaktadır. Rakım 870 metredir. Kuzeydoğusunda yer alan Dağarası(Zıreki), Batısında Asmalı köyü, Kuzeyinde Çayırdere(Sıncık) köyü, Güneyinde Dibektaş(Zımayık) ve Kayagediği köyleri Güneydoğusunda Ziyaret köyü yer almaktadır. Kesentaş köyü dağlık arazinin eteklerinde kurulmuştur. Arazi engebeli olup toprağı verimlidir. Köyde bahçe ve bağcılık yapılmaktdır. Köyde iki yıl kapalı olan okul 1995 - 1998 yıllarında yeniden açılmıştır. Okul 8 derslik olup 2006-2007 eğitim öğretim yılında taşımalı eğitim ve öğretim sistemine geçmiştir. Okula 1. ve 2. Kademe öğrenciler bulunmaktadır. Köyde hem ilkokul hemde ortaokul var. Ziyaret, Çayırdere ve Dağarası köylerinden taşımalı öğrenciler geliyor. 21 öğretmen 428 öğrenci var. 199 erkek 229 kız öğrenci var. Köyde sağlık ocağı var. 1 doktor, 1 sağlık memuru 11 ambulans personeli var. Köyde fırın, bakkal ve en 3 kahvehane var. Diğer köylerde olduğu gibi bu köyden de birçok üst düzey memur çıkmıştır. Köyün sınırları içerisinde dört tarihi harabe yeri vardır. Eskiden bu köyde karakolda vardı. Ergani'nin en erken okula kavuşan köylerinden biridir. 1944 yılında beş sınıflı ilkokul açılmıştır. Tarıma elverişli arazileri vardır. Köyde şebeke suyu ve kanalizasyon şebekesi var. Taziye evi de var. Kesentaş(Gisgis) köyünün kuruluş tarihi 1000 yıl öncesine dayanmaktadır ancak bu tarihte kesin değildir. Köyün eski ismi Gisgis'tir. Gisgis kelime anlamı Ermenice bataklık sazlık anlamına gelmektedir. Köye ilk yerleşenlerin Ermeniler olduğu ve Gisgis isminin buradan geldiği söylenmektedir. Bu köyde sadece Ermeniler değil Kürtlerle Ermeniler beraber dostça yaşamışlardır. Bu köyün kuzeyinde bakır cevheri var. 1000 yıldan çok daha önce Romalılar döneminde işletilmiş. Bu köyde su bol olduğundan kervancılar burada konaklarmış. Şimdi o bataklık yok, sazlıklar kurumuş belli yerlerde çeşmeler yapılmış bunlar halen günümüze kadar akmaktadır. Bu çeşmeler şunlardır; Hacılar Çeşmesi, Kemerler Çeşmesi, Mılleler Çeşmesi, Gelinler Çeşmesi, köyün batısında bulunan Millik Çeşmesi yanında Zeviya Garo adında Ermeni arazisi bulunmaktadır. Bu köyde sadece Ermeniler değil Kürtlerle birlikte yaşıyorlarmış. Köy sınırları içerisinde çok eski yerleşim yerleri ve tarihi mağaralar bulunmaktadır. Bunlar; Altıntepe, Kevıre Gewr, Kevıre Sosina, Mendıka Bihive ve Kele gibi yerleşim harabeleri bulunmaktadır. Bu harabeler zamanla yıkılıp araziye dönüştürülmüş ve izler yok olmuş. Bu köyde tarihi mağaralarda vardır. Bunlar; Gre Adline tepesinin batısında yerdeki bir kayalıkta oyulmuş ve derinlere doğru uzanan bir mağara bulunmaktadır. Aynı bölgenin daha da batısında dik kayalığa oyulmuş Temturık mağarası bulunmaktadır. Gre Kemera tepesi üzerinde yaklaşık 150-200 yıl önce bir şahıs tarafından demir işletmeciliği yapılmaktaymış. Ben bu köyü araştırırken bana ön ayak olan, köy hakkında bana bilgi veren köy öğretmenlerinden Türkçe Öğretmeni Sayın irfan Aktürk hocama çok teşekkür ederim. Dünyayı idare edenler sizlerin ellerinden yetişmiştir. O eller öpülür. Bir sonraki yazımda başka bir köyümüzü ziyaret ederek o köyümüz hakkında aldığım bilgileri sizlerle paylaşacağım.
Not: izinsiz olarak kesinlikle alıntı yapmak başka gazete, dergi, kitap gibi yayın organlarında neşir etmek, yayınlamak yasaktır. Her hakkı Mustafa Üzülmez'e aittir.
Yararlanılan Kaynaklar:
Tarihçe bölümü için islam Ansiklopedisi (D. ve E.) maddeleri Mükrimin Halil Yinanç'ın Diyarbakır hakkındaki incelemesi Türk Ansiklopedisi D maddesi, Sait Paşa'nın Miratüliber adlı tarihi eseri, Basri Konyar'ın Diyarbakır Tarihi, Şevket Baysanoğlu'nun Bütün Cepheleriyle Diyarbakır adlı eseri, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Mualla Yanmaz'ın Vakayıname çevirisi Yerli Efsaneler ve Tarihi Harabeler ve Şerafettin Güneli Bütün Yönleriyle Ergani-Ankara 1966 kitabından.
mustafaüzülmez@hotmail.com
