A'dan Z'ye kadar Ergani'nin her yönünü araştırıp bilinmeyenleri, yazılmayanları ortaya çıkarıp müthiş bir beceriyle kaleme alan ve kitap haline getiren en az 500 sayfalık olacak kitabı yakında çıkacak. Kitabı hazırlayanlar Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kenan Haspolat ve yine aynı Üniversite Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cihat Güzel'i ilçem adına tebrik ediyorum. Böyle titiz çalışıp kim bilir bu bilgileri edinmek için kaç defa Ergani'ye gelmiştir. Köşe bucak araştırıp görüntüleyen gelecek kuşaklara bir kaynak niteliğinde. Ergani tarihini, örf ve adetlerini, gelenek ve göreneklerini bizden daha iyi araştırıp kaleme alan Prof. Dr. Kenan Haspolat ve Prof. Dr. Cihat Güzel 500 sayfalık çıkacak kitabını bir Erganili olarak duygulandım, gurur duydum takdirle karşılıyorum. Kitabı çıkarırken benimde hafızamda olan bilgilerden yararlanmak için benden yardım istediler. Elbette bundan da ayriyeten çok memnun oldum. Ergani'nin meşhur şıra üzümünü yetiştiren Özbilek(Memelan) Ergani'nin doğusunda 12 KM. köyün içinde Kilise Temel kalıntısı var. Bu köyü unutmayalım. Ve yine Ergani'nin en iyi hayvan gübresiyle yetiştirilen lezzetli sebzeleri Çukurdere(Barben) köyünün unutmayalım. Diyarbakır Dicle Üniversitesi'nden Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kenan Haspolat uzun yıllardır ekibiyle insanlarımıza şifa dağıtıyor. O eller öpülür. Dünyanın ilk yerleşim yeri Hilar'dan ve kuruluş tarihi belli olmayan Ergani Zülküfil Kalesi ve şehri ve 1525 -30 metre Ergani'nin en yüksek tepesi Hüdafiran tepesini dile getiren kaleme alan ve yine Ergani Meryem Ana Manastırı Diyarbakır'da dahil olmak üzere çevrede irili ve ufaklı birçok kilisenin Ergani'ye bağlı olduğunu unutmayalım. Ergani Meryem Ana Kilisesi diğer adıyla Manastır başkiliseymiş. Ergani'de kırsal kesimlerden kendiliğinden yetişen binbir derde deva olan Ardıç, Rohik, Dağdağan, Aluç sulak yerlerde yetişen ve kara eriğe benzeyen çok ekşi tadı olan mamuk, somak, böğürtlen, kuşburnu(it burnu) tadına doyum olmayan kahve yapılan çeden menecük yine yaşlı ve yine kırsalda beji olarak kendiliğinden yetişen mahlep öksürük şurubu yapılır. Meşe ağaçlarında olur palamut. Yoksa efsanelerimizin kâpuz, şivat masallarınımı yoksa Ergani'ye bağlı boğaz köyünde 50 yıl önce suyla dönen Ergani ve köylerin un fabrikası(Değirmeni) ve yine Ergani Kalesi kuzeyinde bulunan Ali Dağı bu dağdan kafirlerle savaşmak için düldül isimli at üstünde elinde Zülfükar isimli çift başlı kılıcıyla gelen Hz. Ali r.a. Ergani kalesi etrafında kaleye girmeye çalışan kâfirlerle çarpışır. Ali dağında krom madeni olduğunu ve ters lale açtığını biliyor muydunuz? Ve Ali Dağının doğusunda bulunan sakız dağı kenger sakızıyla, somakıyla dağın zirvesinde açan ters lale ve dondurma yapımında hammadde olarak kullanılan sahlep patates gibi çuval çuval yer altından çıkarıldığını biliyor muydunuz? Sakızlı dağın eteğinde kuruköy yeni adı sabırlı eski adı Haci Eyüp bu dağda linyit madeni olduğunu ya kızılcık köyünde yatan Enüş Peygamberi ilk elbisenin dikildiği yer olduğunu anlatsam. Ya Zülküfl Peygamber Makam Dağına çıkarken şehrin bitiminde Ermeni Goco Tepesinin hemen bitişinde narlık isimli bahçede doğup büyüyen Diyarbakır Dicle Üniversitesi Öğretim görevlisi Prof. Dr. Cihat Güzel ve amcası Anayasa Hakimi Ali Güzel biliyor muydunuz? Ali Güzel halen yaşıyor. Narlıktan 1 KM. kuzeye çıkıldığında Makam Dağı yolunda Şeyh Şükrü Çobanoğlu'nun mezarının olduğu yerin adı Dedüğü, bu mezarlıkta yatan ancak mezarı düz olan o zatın Zülküfil Peygamberin komutanı olduğunu biliyor muydunuz?
Ve Mezarlık karşısında yolun doğusunda tek bir mezar var. O zatta Zülküfil Peygamberin askeri, orada şehit düştüğünü biliyor muydunuz?
Ergani'nin kuzeyindeki dağ kesimindeki köylerde paşa armudu yetiştiridiğini biliyor muydunuz?
Hilar, Boncuklu, Kızılcık, Bademli ve eski Ergani Osmaniye de topraktan yapılmış bir oda büyüklüğünde şarap mahzenleri bulunmaktaydı. Bu köylerde yapılan şaraplar Rus Çerisine gönderildiğini biliyor muydunuz? Ergani'nin zenginliklerini tek bir sayfada ifade etmek mümkün değil.
Ergani'de yetişen beyaz dt, siyah urum (şam dutu) bu meyveler den yapılan pekmezler şifa kaynağıdır. Ya Ergani peyniri, yurdun dört bölgesine gönderiliyor. Köylü epyniri yapıyor ama kazanamıyor. Kazanan arabulucular yani cambaz toptancı oluyor.
Yani kısacası Ergani'nin geniş arazisi var. Hoşnat ve Gevran ovası, bu verimli topraklar Çukurova ya benzer. Ergani bu bolluk ve bereketiyle büyük bir Pazar yeri ama yeteri derecede Ergani ilçemizi tanıtamıyoruz.
Prof. Dr. Kenan Haspolat ve Cihat Güzel tam bir Türkiye sevdalısı kendilerini teprik ediyor başarıların devamını diliyor.
