Bu köy Ergani'ye 23 Km. Ergani'nin güneyindedir. Bir tepe etrafında kurulmuştur. Bu tepenin eski bir kale olduğu söyleniyor. Köy ismini bu kaleden almıştır. Kalenin temel duvarları halen duruyor. Kale duvarları taşlar arasında odun sıkıştırılarak yapılmış ilginç bir yapıdır. Kalenin kapısı doğuya bakmaktadır. Ortasında saray şeklinde bir yapı kalıntısı vardır. Bu eski yerleşim yeri ile ilgili henüz bilimsel bir kazı çalışması yapılmamıştır. (8. Dr. Sakıp Yıldız doçentlik tezi olan Molla Gorani ve istanbul'un Fethi araştırmasında Molla Gorani'nin Ergani sınırları içinde Güran kasabasında olduğunu belirtiyor. Güran ismi Molla Gorani ismini yaşatmak için verilmiş olsa gerek) şimdiki köyün 17. YY.' da Mahmut Keya tarafından yeniden yerleşime açıldığı biliniyor. Daha önceki yerleşim tarihi hakkında bir bilgi yoktur. Köyün etrafı eskiden sık meşe ormanlarıyla kaplıydı. Bu ormanda perilerin ve Hoca Hızır dolaştığı söylenirdi. Bu ormanda kaniya mara adında yılanlar çeşmesi de vardır. Köyün alt yapısı var üst yapısı yok, su şebekesi var, cami ve imam var, 4 derslik okulu 5 öğretmen, 140 öğrenci birde anaokulu var. 101 hane 700 nüfus var. Köyün sağlık ocağı var ama kapısına kilit vurulmuş. Köylüler sağlık ocağının açılmasını istiyorlar. Akçakale köyünün birabodo denen mevkisinde yapılan sondaj çalışmalarında doğal gaz ve petrol bulundu fakat yetersizdir bahanesiyle işletmeye açılmadı. Köylüler bu kuyuların tekrar açılmasını istiyor. Geniş arazileri olan Akçakale köyünde tarım ve hayvancılık yaparak geçimlerini sağlarlar. Köyün sınırları ise; doğusunda Güneştepe, Gözlü, batısında Çakartaş, kuzeyinde Selman, güneyinde Gökçi köyleri var. Köyün 6 tanede mezrası var. Bozuk olan yollarının ihalesi yapılmış yakında yolları yapılacak. Ergani Kaymakamlığı sorunlu köy kalmayacak, biraz sabırlı olun. Her hakkı mahfuzdur, izinsiz herhangi basım yayın organları dergi, kitap ve gazetede neşir etmek ve yaymak yasaktır. Köy hakkında beni bilgilendiren Muhtar Bilal Akın'a teşekkür ederim. Bu yazımızı yazarken Kuzey Mezopotamya'nın Gani Kenti Ergani-Diyarbakır 1998 Şehmus Aslan kitabından alıntı yapılmıştır.

Yazılış Tarihi: 03.03.2014

 

www.facebook.com/mustafaüzülmez